Zgodnie z art. 4§1 pkt. 1) Kodeksu Spółek Handlowych z dnia 15 września 2000 r. (Dz.U. Nr 94, poz. 1037), do spółek osobowych zaliczamy: spółkę jawną, spółką partnerską, spółkę komandytową oraz spółkę komandytowo-akcyjną. Pozostałe spółki, tj. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka akcyjna są spółkami kapitałowymi. W niniejszym artykule, chciałbym przybliżyć kwestię prowadzenia egzekucji przeciwko wspólnikom spółek osobowych.

Jak wiemy z artykułu „Tytuły egzekucyjne i klauzula wykonalności” do prowadzenia postępowania egzekucyjnego konieczne jest posiadanie tytułu wykonawczego. W sytuacji gdy naszym dłużnikiem jest spółka osobowa składając pozew o zapłatę pozywamy spółkę.

Co jednak w sytuacji gdy majątek spółki nie pozwala na skuteczne prowadzenia postępowania egzekucyjnego?

W takiej sytuacji możemy skorzystać z art.778¹ Kodeksu Postępowania Cywilnego, który stanowi, iż „Tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko spółce jawnej, spółce partnerskiej, spółce komandytowej lub spółce komandytowo-akcyjnej sąd nadaje klauzulę wykonalności przeciwko wspólnikowi ponoszącemu odpowiedzialność bez ograniczenia całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki, jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, jak również wtedy, gdy jest oczywiste, że egzekucja ta będzie bezskuteczna.”

Mając na uwadze powyższe, zauważyć należy, iż wniosek o nadanie klauzuli wykonalności musi dotyczyć wspólnika ponoszącego odpowiedzialność całym swoim majątkiem. Z kręgu takich wspólników będzie zatem wyłączony np. komandytariusz.  

Drugim elementem dopuszczającym wniosek jest wykazanie, iż egzekucja prowadzona przeciwko spółce okazała się bezskuteczna lub jest oczywiste, że będzie bezskuteczna. Dowodem na bezskuteczność czynności egzekucyjnych będzie z reguły prawomocne postanowienie komornika stwierdzające bezskuteczność prowadzonego postępowania egzekucyjnego. Do wniosku o nadanie klauzuli wykonalności warto załączyć wniosek, który złożony był do komornika, aby wykazać w jaki sposób było prowadzone postępowanie egzekucyjne i czy dotyczyło ono wszystkich składników majątku spółki. Skierowanie przez wierzyciela wniosku o prowadzenie postępowania egzekucyjnego przeciwko spółce tylko z rachunku bankowego, nie wyczerpie bezskuteczności prowadzenia egzekucji. Trzeba pamiętać, iż odpowiedzialność wspólników ma charakter subsydiarny, a nie solidarny.

Wykazanie, iż oczywistym jest, że egzekucja prowadzona przeciwko spółce osobowej będzie bezskuteczna sprowadza się do przedstawienia dowodów na to, że spółka nie ma żadnego majątku, z którego wierzyciel może uzyskać zaspokojenie (np. bezskuteczność egzekucji prowadzonej przez innego wierzyciela lub wskazanie, iż jedyna nieruchomość należąca do spółki jest obciążona ponad jej szacowaną wartość, co uniemożliwia zaspokojenie roszczeń).

W zakresie możliwości uzyskania przez wierzyciela tytułu wykonawczego przeciwko wspólnikowi spółki osobowej ponoszącego odpowiedzialność osobistym majątkiem należy też odwołać się do art. 31§2 ksh, na podstawie którego można wnioskować, że przeciwko wspólnikowi możliwe jest wytoczenie powództwa zanim egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. Można zatem skierować przeciwko wspólnikowi spółki powództwo, przed uzyskaniem informacji o bezskuteczności egzekucji przeciwko spółce.

Zgodnie z art. 71 pkt. 4) ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku – o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, od wniosku o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko wspólnikowi ponoszącemu odpowiedzialność bez ograniczenia całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki pobiera się opłatę stałą w kwocie 50 zł.

W kontekście art. 778¹ kpc, wskazać trzeba na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 października 2017 roku (sygn. akt SK 31/15), zgodnie z którym art. 778¹ kpc w zakresie, w jakim dopuszcza nadanie przez sąd tytułowi egzekucyjnemu, wydanemu przeciwko spółce jawnej, klauzuli wykonalności przeciwko byłemu wspólnikowi tej spółki, niebędącemu już wspólnikiem w chwili wszczęcia postępowania w sprawie, w której wydany został tytuł egzekucyjny przeciwko spółce jawnej, jest niezgodny z art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Źródło:

Kodeks Postępowania Cywilnego z dnia 17 listopada 1964 roku (z późn. zm.)

Ustawa z dnia 28 lipca 2005 roku – o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, (Dz.U. Nr 167, poz. 1398 z późn. zm.)

Kodeks Spółek Handlowych z dnia 15 września 2000 r. (Dz.U. Nr 94, poz. 1037 z późń. zm)

Stan prawny: 28.12.2018 roku