Moment zgłoszenia twierdzeń i dowodów w postępowaniu cywilnym

Ustawodawca w Kodeksie Postępowania Cywilnego (dalej kpc) zawarł regulacje, które mają obligować strony postępowania do przedstawienia twierdzeń i dowodów na ich poparcie w sposób zapewniający koncentrację materiału procesowego. Założenie takie sprzyjać ma przede wszystkim szybkości rozpoznania sprawy przez Sąd.

 

Dowody na etapie pozwu

 

Pierwszym momentem, w którym strona Powodowa powinna zgłosić dowody jest oczywiście pozew. Zgodnie z art. 187 §1 pkt. 2 kpc pozew powinien zawierać wskazanie faktów, na których powód opiera swoje żądanie, a w miarę potrzeby uzasadniających również właściwość sądu. Oznacza to, iż strona inicjująca postępowanie cywilne powinna przedstawić sądowi dowody, na podstawie których opiera swoje roszczenie. Przepis ten związany jest z art. 232 kpc, zgodnie z którym „Strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Sąd może dopuścić dowód niewskazany przez stronę.”, a także art. 6 Kodeksu Cywilnego, który wskazuje na zasadę, iż „Ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne.”.

Formułując zatem pozew należy dobrze przemyśleć, jakie dowody będą konieczne do tego, aby nasze roszczenie zostało uznane przez Sąd za zasadne i udowodnione.

 

Dowody w toku sprawy

 

Zgodnie z art. 205¹ w zw. z art. 205² kpc strona Pozwana może po otrzymaniu odpisu pozwu, zgłosić wnioski dowodowe oraz ustosunkować się do twierdzeń zawartych w pozwie. Dla strony Pozwanej jest to kluczowy etap całego postępowania. Moment składania odpowiedzi na pozew jest dla Pozwanego tożsamy z momentem składania pozwu przez Powoda, w zakresie przytoczenia wszelkich twierdzeń i dowodów na ich poparcie.

Czasami zdarza się, iż w sprawach zawiłych, Sąd doręczając Pozwanemu odpis pozwu wyznacza także dalszą wymianę przez strony pism przygotowawczych (art. 2053 §1 kpc), wskazując np. iż po złożeniu odpowiedzi na pozew, Powód będzie miał możliwość odniesienia się do tego pisma, a po jego złożeniu, Pozwany będzie miał kolejną szansę na odniesienie się do treści pisma przygotowawczego Powoda. W praktyce Sądy rzadko decydują się na takie rozwiązanie. Zazwyczaj pozew i odpowiedź na pozew są głównymi pismami zawierającymi twierdzenia i wnioski dowodowe.

Zgodnie jednak z Art. 2053 § 2 kpc „Przewodniczący może zobowiązać stronę, by w piśmie przygotowawczym podała wszystkie twierdzenia i dowody istotne dla rozstrzygnięcia sprawy pod rygorem utraty prawa do ich powoływania w toku dalszego postępowania. W takim przypadku twierdzenia i dowody zgłoszone z naruszeniem tego obowiązku podlegają pominięciu, chyba że strona uprawdopodobni, iż ich powołanie w piśmie przygotowawczym nie było możliwe albo że potrzeba ich powołania wynikła później.”

Przepis ten jest zazwyczaj stosowny przez Sąd w sytuacji gdy wyznaczona zostaje dalsza wymiana przez strony pism przygotowawczych w toku sprawy (art. 2053 §1 kpc). Zauważyć jednak należy, iż art. 2053 §1 i §2 kpc, dają sądowi możliwość zobowiązania stron do złożenia pism przygotowawczych. Decyzja w tym zakresie należy więc do przewodniczącego. Sąd decyduje także, czy w zobowiązaniu do złożenia pism przygotowawczych ma znaleźć się zobowiązanie, o którym mowa w art. 2053 §2 kpc.

Kolejnym przepisem regulującym przytaczanie twierdzeń i składanie wniosków dowodowych jest art. 20512 kpc. Zgodnie z § 1 „Jeżeli wyznaczono posiedzenie przygotowawcze, strona może przytaczać twierdzenia i dowody na uzasadnienie swoich wniosków lub dla odparcia wniosków i twierdzeń strony przeciwnej do chwili zatwierdzenia planu rozprawy. Twierdzenia i dowody zgłoszone po zatwierdzeniu planu rozprawy podlegają pominięciu, chyba że strona uprawdopodobni, że ich powołanie nie było możliwe albo potrzeba ich powołania wynikła później.

Z kolei zgodnie z § 2 „Jeżeli nie zarządzono przeprowadzenia posiedzenia przygotowawczego, strona może przytaczać twierdzenia i dowody na uzasadnienie swoich wniosków lub dla odparcia wniosków i twierdzeń strony przeciwnej aż do zamknięcia rozprawy, z zastrzeżeniem niekorzystnych skutków, które według przepisów kodeksu mogą dla niej wyniknąć z działania na zwłokę lub niezastosowania się do zarządzeń przewodniczącego i postanowień sądu.”

Powyższy przepis ograniczony jest rygorem z Art. 2053 § 2 kpc, gdy przewodniczący zobowiąże strony do wymiany pism procesowych, nakładając na nie obowiązek wskazany w tym przepisie.

Brak zobowiązania strony przez Sąd do podania wszystkich twierdzeń i dowodów w piśmie przygotowawczym, daje stronom możliwość składania wniosków i przytaczania twierdzeń do momentu zamknięcia rozprawy. Trzeba mieć jednak na uwadze, iż zwlekanie z przedstawieniem materiału procesowego praktycznie do samego końca postępowania, może mieć negatywne skutki dla strony. W takiej sytuacji Sąd może brać pod uwagę zastosowanie sankcji przewidzianych w art. 103 lub 2622 kpc, co w rezultacie może wiązać się z obciążeniem strony dodatkowymi kosztami.

 

Podsumowanie

 

Jak wynika z powyższego, prezentacja przez strony materiału dowodowego i przytaczanie twierdzeń jest niezwykle istotnym elementem każdej sprawy. Brak wskazania dowodu lub zwlekanie z jego przedstawieniem może mieć doniosłe skutki dla strony i w efekcie może prowadzić do przegrania sprawy. Powyższe przepisy doznają modyfikacji w postępowaniach odrębnych w sprawach gospodarczych.

 

 

Źródło:

Kodeks Postępowania Cywilnego z dnia 17 listopada 1964 roku (z późn. zm.),

 

Stan prawny: 06.04.2021 roku