W dniu 1 lipca 2023 roku weszła w życie nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego wprowadzona ustawą z dnia 9 marca 2003 roku o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego (dalej „k.p.c.”) oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2023 roku, poz. 614).

 

Nowelizacja ma m.in. przyspieszyć postępowanie cywilne, ułatwić procedury oraz ułatwić konsumentom dochodzenia swoich praw na drodze postpowania sądowego.

 

Ustawodawca zdecydował się na podwyższenie kwoty roszczeń majątkowych w sprawach, które rozpoznawane są przez Sąd Okręgowy. Do końca czerwca 2023 roku sprawy do 75.000 zł były rozpoznawane przez Sądy Rejonowe. Od 1 lipca 2023 roku Sady Rejonowe będą zajmować się sprawami do 100.000 zł. Aktualne pozostaje wyłączenie, że do tych spraw nie zalicza się spraw o alimenty, o naruszenie posiadania, o ustanowienie rozdzielności majątkowej między małżonkami oraz spraw rozpoznawanych w elektronicznym postępowaniu upominawczym.

 

Kolejna istotną zmianą jest wprowadzenie nowej instytucji pełnomocnika do doręczeń. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 88 § 2 k.p.c. Pełnomocnictwo do niektórych tylko czynności procesowych może obejmować wyłącznie upoważnienie do odbioru pism sądowych. Pełnomocnictwa takiego można udzielić każdej osobie fizycznej (pełnomocnik do doręczeń). Pełnomocnik nie musi być profesjonalnym podmiotem (adwokatem), ale ustanowić można każdą osobę fizyczną (nawet osobę nie najbliższą).

 

Wprowadzony także został art. 1281 k.p.c., który zawiera nowe obowiązki dla profesjonalnych pełnomocników wnoszących pisma do Sądu. Obecnie każde pismo wnoszone przez profesjonalnego pełnomocnika powinno zawierać wyraźnie wyodrębnione oświadczenia, twierdzenia i wnioski (w tym wnioski dowodowe). Nowelizacja niewątpliwie ma ułatwiać działanie Sądom, które nie będą musiały poszukiwać wniosków i poszczególnych twierdzeń w treści uzasadnienia pism. W przypadku nie wyodrębnienia tych składników pisma złożenie oświadczeń, twierdzeń i wniosków nie wywołuje skutków, jakie ustawa wiąże ze zgłoszeniem ich przez stronę. Po 2 miesiącach od wprowadzenia nowelizacji nie ma jeszcze wykształconej praktyki stosowania powyższego przepisu. Można jednak zauważyć, iż forma pisma procesowego w większości przypadków koncentruje się obecnie na kwestiach formalnych opisanych przed samym uzasadnieniem. Czytając jednak literalnie brzmienie przepisu art. 1281 k.p.c. można wyprowadzić wniosek, iż przed uzasadnieniem powinny znaleźć się w szczególności wnioski dowodowe. Oświadczenia i twierdzenia nie są wymienione w zd. 2 wskazanego przepisu, zatem ich umieszczenie w treści uzasadnienia powinno wywoływać skutki procesowe. Jaka będzie praktyka i linia orzecznicza w tym zakresie, pokaże przyszłość. Wprowadzenia tej zmiany może ułatwić sądowi badanie sprawy i rozpoznanie jej, jednak obecna niepewność co do kształtu pisma i interpretacji przepisu budzi wątpliwości pełnomocników.

 

Nowelizacja wprowadza także zmiany w zakresie doręczeń komorniczych do podmiotów wpisanych do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Do tej pory doręczenia komornicze w przypadku braku odbioru pierwszej przesyłki sądowej były dokonywane do takich podmiotów niezależnie od tego, że obowiązywał ich obowiązek aktualizacji wpisu w rejestrze. Pismo do takiej osoby doręcza się na adres do doręczeń wskazany w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Jeżeli stronie będącej przedsiębiorcą nie można doręczyć pierwszego pisma w sprawie w sposób przewidziany w artykułach poprzedzających ze względu na nieujawnienie w tej ewidencji zmiany adresu do doręczeń, pismo to doręcza się na adres, pod którym strona zamieszkuje. Zmiana taka ułatwić ma prowadzenie postępowania przeciwko przedsiębiorcom. Nowelizacja nie wprowadziła jednak domniemania doręczenia do przedsiębiorcy pod adres ujawniony w rejestrze, tak jak ma to miejsce w przypadku spółek prawa handlowego ujawnionych w KRS.

 

Istotną zmianą jest także ta, która wprowadziła nowy rozdział w zakresie spraw o roszczenia konsumenta przeciwko przedsiębiorcy oraz o roszczenia przedsiębiorcy przeciwko konsumentowi (jeżeli konsument ten jest stroną postępowania). Powództwo będzie mogło być wytoczone przez konsumenta przed sąd właściwy dla swojego miejsca zamieszkania. Przepisy przewidują również możliwość wystąpienia z powództwem także wobec przedsiębiorcy, który zaprzestał prowadzenia działalności gospodarczej.

 

Odnośnie pozostałych zmian wprowadzonych przez opisywaną nowelizację, można wymienić m.in.

  • zobligowanie sądu do orzekania z urzędu o obowiązku zapłaty odsetek (art. 98 § 11 k.p.c.)
  • umożliwienie stronom zawarcie ugody przed mediatorem również w sprawach innych roszczeń aniżeli objęte pozwem (art. 18313 § 2 k.p.c.)
  • możliwość skierowania sprawy na posiedzenie niejawne, jeżeli w danej sprawie nie udało się rozwiązać sporu w sposób ugodowy, a zgromadzony materiał dowodowy jest wystarczający do rozstrzygnięcia sprawy (art. 2055 § 11 k.p.c.)
  • umożliwienie sądowi zamknięcia rozprawy na posiedzeniu niejawnym, jeżeli przyczyni się to do sprawniejszego rozpoznania sprawy, a wyznaczanie kolejnych posiedzeń będzie zbędne (art. 224 § 3 k.p.c.)
  • poszerzenie katalogu postanowień sądu drugiej instancji, na które przysługuje zażalenie do innego składu tego sądu (art. 3942 § 11 k.p.c.)

 

Źródło:

Kodeks Postępowania Cywilnego z dnia 17 listopada 1964 r. (Dz.U. Nr 43, poz. 296)

Stan prawny: 5.09.2023 roku