Moment zgłoszenia twierdzeń i dowodów w postępowaniu cywilnym

Ustawodawca w Kodeksie Postępowania Cywilnego (dalej kpc) zawarł regulacje, które mają obligować strony postępowania do przedstawienia twierdzeń i dowodów na ich poparcie w sposób zapewniający koncentrację materiału procesowego. Założenie takie sprzyjać ma przede wszystkim szybkości rozpoznania sprawy przez Sąd.

 

Dowody na etapie pozwu

 

Pierwszym momentem, w którym strona Powodowa powinna zgłosić dowody jest oczywiście pozew. Zgodnie z art. 187 §1 pkt. 2 kpc pozew powinien zawierać wskazanie faktów, na których powód opiera swoje żądanie, a w miarę potrzeby uzasadniających również właściwość sądu. Oznacza to, iż strona inicjująca postępowanie cywilne powinna przedstawić sądowi dowody, na podstawie których opiera swoje roszczenie. Przepis ten związany jest z art. 232 kpc, zgodnie z którym „Strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Sąd może dopuścić dowód niewskazany przez stronę.”, a także art. 6 Kodeksu Cywilnego, który wskazuje na zasadę, iż „Ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne.”.

Formułując zatem pozew należy dobrze przemyśleć, jakie dowody będą konieczne do tego, aby nasze roszczenie zostało uznane przez Sąd za zasadne i udowodnione.

 

Dowody w toku sprawy

 

Zgodnie z art. 205¹ w zw. z art. 205² kpc strona Pozwana może po otrzymaniu odpisu pozwu, zgłosić wnioski dowodowe oraz ustosunkować się do twierdzeń zawartych w pozwie. Dla strony Pozwanej jest to kluczowy etap całego postępowania. Moment składania odpowiedzi na pozew jest dla Pozwanego tożsamy z momentem składania pozwu przez Powoda, w zakresie przytoczenia wszelkich twierdzeń i dowodów na ich poparcie.

Czasami zdarza się, iż w sprawach zawiłych, Sąd doręczając Pozwanemu odpis pozwu wyznacza także dalszą wymianę przez strony pism przygotowawczych (art. 205³ §1 kpc), wskazując np. iż po złożeniu odpowiedzi na pozew, Powód będzie miał możliwość odniesienia się do tego pisma, a po jego złożeniu, Pozwany będzie miał kolejną szansę na odniesienie się do treści pisma przygotowawczego Powoda. W praktyce Sądy rzadko decydują się na takie rozwiązanie. Zazwyczaj pozew i odpowiedź na pozew są głównymi pismami zawierającymi twierdzenia i wnioski dowodowe.

Zgodnie jednak z Art. 205³ § 2 kpc „Przewodniczący może zobowiązać stronę, by w piśmie przygotowawczym podała wszystkie twierdzenia i dowody istotne dla rozstrzygnięcia sprawy pod rygorem utraty prawa do ich powoływania w toku dalszego postępowania. W takim przypadku twierdzenia i dowody zgłoszone z naruszeniem tego obowiązku podlegają pominięciu, chyba że strona uprawdopodobni, iż ich powołanie w piśmie przygotowawczym nie było możliwe albo że potrzeba ich powołania wynikła później.”

Przepis ten jest zazwyczaj stosowny przez Sąd w sytuacji gdy wyznaczona zostaje dalsza wymiana przez strony pism przygotowawczych w toku sprawy (art. 205³ §1 kpc). Zauważyć jednak należy, iż art. 205³ §1 i §2 kpc, dają sądowi możliwość zobowiązania stron do złożenia pism przygotowawczych. Decyzja w tym zakresie należy więc do przewodniczącego. Sąd decyduje także, czy w zobowiązaniu do złożenia pism przygotowawczych ma znaleźć się zobowiązanie, o którym mowa w art. 205³ §2 kpc.

Kolejnym przepisem regulującym przytaczanie twierdzeń i składanie wniosków dowodowych jest art. 205¹² kpc. Zgodnie z § 1 „Jeżeli wyznaczono posiedzenie przygotowawcze, strona może przytaczać twierdzenia i dowody na uzasadnienie swoich wniosków lub dla odparcia wniosków i twierdzeń strony przeciwnej do chwili zatwierdzenia planu rozprawy. Twierdzenia i dowody zgłoszone po zatwierdzeniu planu rozprawy podlegają pominięciu, chyba że strona uprawdopodobni, że ich powołanie nie było możliwe albo potrzeba ich powołania wynikła później.

Z kolei zgodnie z § 2 „Jeżeli nie zarządzono przeprowadzenia posiedzenia przygotowawczego, strona może przytaczać twierdzenia i dowody na uzasadnienie swoich wniosków lub dla odparcia wniosków i twierdzeń strony przeciwnej aż do zamknięcia rozprawy, z zastrzeżeniem niekorzystnych skutków, które według przepisów kodeksu mogą dla niej wyniknąć z działania na zwłokę lub niezastosowania się do zarządzeń przewodniczącego i postanowień sądu.”

Powyższy przepis ograniczony jest rygorem z Art. 205³ § 2 kpc, gdy przewodniczący zobowiąże strony do wymiany pism procesowych, nakładając na nie obowiązek wskazany w tym przepisie.

Brak zobowiązania strony przez Sąd do podania wszystkich twierdzeń i dowodów w piśmie przygotowawczym, daje stronom możliwość składania wniosków i przytaczania twierdzeń do momentu zamknięcia rozprawy. Trzeba mieć jednak na uwadze, iż zwlekanie z przedstawieniem materiału procesowego praktycznie do samego końca postępowania, może mieć negatywne skutki dla strony. W takiej sytuacji Sąd może brać pod uwagę zastosowanie sankcji przewidzianych w art. 103 lub 262² kpc, co w rezultacie może wiązać się z obciążeniem strony dodatkowymi kosztami.

 

Podsumowanie

 

Jak wynika z powyższego, prezentacja przez strony materiału dowodowego i przytaczanie twierdzeń jest niezwykle istotnym elementem każdej sprawy. Brak wskazania dowodu lub zwlekanie z jego przedstawieniem może mieć doniosłe skutki dla strony i w efekcie może prowadzić do przegrania sprawy. Powyższe przepisy doznają modyfikacji w postępowaniach odrębnych w sprawach gospodarczych.

 

 

Źródło:

Kodeks Postępowania Cywilnego z dnia 17 listopada 1964 roku (z późn. zm.),

 

Stan prawny: 06.04.2021 roku