W niniejszym artykule, pragnę przybliżyć Państwu, postępowanie pojednawcze, uregulowane w Kodeksie Postępowania Cywilnego w art. 184-186. Postepowanie to może okazać się alternatywą w stosunku do prowadzenia postępowania o zapłatę.

Postępowanie pojednawcze (próba ugodowa) jako etap windykacji sądowej

Postępowanie pojednawcze może, lecz nie musi poprzedzać złożenia pozwu o zapłatę. Postępowanie to ma charakter fakultatywny zarówno dla wnioskodawcy zwracającego się do sądu o zawezwanie do próby ugodowej, jak i dla jego przeciwnika, który nie może zostać zmuszony do wzięcia w nim udziału.

Zapewne każdy z przedsiębiorców spotkał się z sytuacją, w której kontrahent nie zapłacił faktury w terminie. Pomijając kwestie czy brak zapłaty wynika jedynie z tymczasowych problemów finansowych czy też jest zamierzonym i zaplanowanym działaniem, z zaistniałą sytuacją trzeba coś zrobić. Oczywistym jest, iż pierwszym krokiem jest wysłanie pisemnego wezwania do zapłaty, jako narzędzia służącego do „przypomnienia” o braku zapłaty. Dłużnicy albo odpowiadają na takie wezwanie tłumacząc, iż za kilka dni zapłacą albo (w większości przypadków) pozostawiają takie wezwania bez odpowiedzi. Co robić dalej? Działać!

Decyzja Wierzyciela

Po wysłaniu wezwania do zapłaty, który zgodnie z art. 187§1 pkt. 3 Kodeksu Postępowania Cywilnego jest jednym z elementów pozwu, można wnieść powództwo o zapłatę do Sądu.

Wniesienie pozwu wiąże się jednak z uiszczeniem opłaty sądowej, która w zależności od wartości przedmiotu sporu może skutecznie zrazić powoda (wierzyciela) do rozpoczęcia sądowej batalii z dłużnikiem.

Sytuacja komplikuje się jeszcze bardziej, gdy roszczenie Wierzyciela może ulec w najbliższym czasie przedawnieniu.

W takiej sytuacji rozwiązaniem jest złożenie wniosku do Sądu, o zawezwanie Dłużnika do próby ugodowej. Takie działanie pozwoli Wierzycielowi uniknąć zarówno przedawnienia roszczenia, jak i nadmiernych kosztów związanych z wniesieniem pozwu o zapłatę.

Korzyści z przeprowadzenia postępowania pojednawczego

Czy przeprowadzenie postępowania pojednawczego jest korzystne? To zależy. Jako plus niewątpliwie można zaliczyć to, iż koszt postępowania nie jest stosunkowo wysoki (o kosztach postępowania pojednawczego piszę poniżej). Po stronie zalet można także zapisać to, iż wniosek o zawezwanie do próby ugodowej przerywa bieg terminu przedawnienia roszczenia. Potwierdził to m.in. wyrok SN z 3.6.1964 r., sygn. akt II CR 675/63,  oraz uchwała SN z 28.6.2006 r., sygn. akt III CZP 42/06. Jako minus takiego rozwiązania wskazać trzeba, iż w sytuacji gdy Dłużnik nie podejmie udziału w postępowaniu pojednawczym, Wierzyciel nie przybliża się do zakończenia sprawy i odzyskania należności. Pozew o zapłatę i przeprowadzenie postępowania sądowego ma tę zaletę, iż Sąd orzeczeniem rozstrzyga o zasadności powództwa i w sytuacji uprawomocnienia się orzeczenia, Wierzyciel może dochodzić zapłaty w postępowaniu egzekucyjnym. Okazać się więc może, iż wniosek o przeprowadzenie postępowania pojednawczego nie odniesie zamierzonego skutku, w postaci odzyskania należności przez Wierzyciela.

Wezwanie do próby ugodowej

Decydując się na skierowanie wezwania do próby ugodowej, pamiętać należy, iż w wezwaniu trzeba oznaczyć zwięźle sprawę będącą przedmiotem sporu. Co do zasady, wezwanie takie nie różni się od pozwu. Nie jest jednak konieczne przedstawianie szczegółowych dowodów na poparcie swojego roszczenia, a to z tego względu, iż Sąd nie prowadzi postepowania dowodowego. Intencją postępowania pojednawczego jest doprowadzenie do zawarcia ugody sądowej.

Oznaczenie podstawy roszczenia ma dodatkowo to znaczenie, iż z uwagi na przerwanie biegu terminu przedawnienia źródło roszczenia może być przedmiotem badania przez Sąd w postępowaniu o zapłatę. Z tego względu wskazanie podstaw jest ważnym elementem wezwania. Chcąc skutecznie przerwać bieg terminu przedawnienia konkretnego roszczenia, Wnioskodawca powinien wskazać jego podstawę.

Strony postępowania pojednawczego Kodeks Postępowania Cywilnego nazywa, odpowiednio, wzywającym do próby ugodowej (wnioskodawcą) oraz przeciwnikiem (wezwanym).

Wezwanie do próby ugodowej kieruje się do Sądu, który jest właściwy dla przeciwnika zgodnie z art. 27–30 Kodeksu Postępowania Cywilnego.

Z posiedzenia w przedmiocie rozpoznania wniosku sporządza się protokół, a jeżeli doszło do zawarcia ugody jej osnowę wciąga się do protokołu albo zamieszcza w odrębnym dokumencie stanowiącym część protokołu i stwierdza podpisami stron. Niemożność podpisania ugody sąd stwierdza w protokole.

Koszty postępowania pojednawczego

Ustawa z dnia 28 lipca 2005 roku (Dz. U. nr 167, poz. 1398 z późn. zm.) o kosztach sądowych w sprawach cywilnych określa wysokość opłaty sądowej od wniosku o przeprowadzenie postępowania pojednawczego. Zgodnie z art. 23 pkt. 3) opłata od wniosku w sprawie o prawa majątkowe gdy wartość przedmiotu sporu nie przekracza 10.000 zł, wynosi 40 zł. W sytuacji gdy wartość przedmiotu sporu jest wyższa od 10.000 zł, opłata sądowa wynosi 300,00 zł (art. 24 ust. 1 pkt. 5)).

Właściwość Sądu

Zgodnie z art. 185 Kodeksu Postępowania Cywilnego o zawezwanie do próby ugodowej można zwrócić się do Sądu Rejonowego ogólnie właściwego dla przeciwnika, bez względu na właściwość rzeczową, tj., bez względu na wartość przedmiotu sporu.

Podsumowanie

Postępowanie pojednawcze ma zarówno swoich zwolenników jak i przeciwników. Z pewnością jest to postępowanie, które stwarza możliwość porozumienia się stron i ugodowego zakończenia sporu. Z praktyki sądowej wynika jednak, iż zawarcie ugody w postępowaniu pojednawczym nie zdarza się często. Jest to raczej środek wykorzystywany do przerwania biegu terminu przedawnienia roszczenia.

Źródło:

Kodeks Postępowania Cywilnego z dnia 17 listopada 1964 roku (z późn. zm.),

Ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z dnia 28 lipca 2005 roku (z późn. zm.)

Stan prawny: 17.10.2017 roku